Kürtçe sözlük 'örgütsel' sayılmıştı: AYM’den ifade özgürlüğü ihlali kararı

Ankara – Elazığ 2 No’lu Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevi’nde tutulan Cengaver Aykul’un koğuşunda 2019 yılında yapılan aramada Kürtçe-Türkçe sözlüğe el konuldu. Cezaevi idaresi bu sözlüğü “yasak eşya” olarak değerlendirerek, Aykul hakkında disiplin soruşturması başlattı.

Disiplin Kurulu, 12 Şubat 2019 tarihinde, sözlüğün içeriğinden yola çıkarak, “suç örgütlerinin eğitim ve propaganda faaliyetlerini yapmak” iddiasıyla Aykul’a 11 gün hücre cezası verdi. Kararda, sözlükte yer alan bazı ifadelerin “örgütsel” nitelik taşıdığı ileri sürüldü.

Ceza infaz edildi

Aykul, Elazığ İnfaz Hakimliği’ne başvurarak karara itiraz etti. Hakimlik, disiplin kurulunun kararını onadı. Ancak daha sonra Patnos Ağır Ceza Mahkemesi, cezanın ağır ve orantısız olduğunu belirterek, cezayı “yasak eşya bulundurmak” olarak yeniden nitelendirdi ve 1 gün hücre cezasına çevirdi. Bu ceza 17-18 Temmuz 2019 tarihleri arasında infaz edildi.

Aykul, 3 Nisan 2019 tarihinde Anayasa Mahkemesi’ne, bireysel başvuruda bulundu.

Yargıtay devreye girdi

Aykul’un, AYM’ye yaptığı bireysel başvurusu sonrası, mahkeme kararının kanun yararına bozulmasını talep etmesi üzerine Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı devreye girdi. Başsavcılığın talebiyle birlikte Yargıtay 1’inci Ceza Dairesi'nin 15 Eylül 2023 tarihli kararıyla mahkeme kararı “kanun yararına” bozuldu.  Bunun üzerine Elazığ İnfaz Hakimliği önceki kararını kaldırarak, verilen hücre cezasını iptal etti.

“İfade özgürlüğü ihlal edildi”

Başvuruyu 21 Ocak 2025 tarihinde değerlendiren AYM, söz konusu sözlüğün içeriği ne olursa olsun başvurucunun ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilmesi gerektiğine hükmetti. Mahkeme, cezaevinde yasaklı olmayan bir sözlüğün yalnızca Kürtçe olması nedeniyle cezaya dayanak yapılmasının, Anayasa’nın 26’ncı maddesinde güvence altına alınan ifade özgürlüğünü ihlal ettiğine karar verdi.

AYM, gerekçesinde, ifade özgürlüğü ile cezaevi güvenliği arasındaki dengenin gözetilmediğini, söz konusu cezanın ölçüsüz olduğunu ve cezaevinin yerine geçerek, yargı organlarının karar vermesinin hukuka aykırı olduğunu belirtti.

Mahkeme, ifade özgürlüğüne yönelik ihlal nedeniyle Aykul’a 20 bin lira manevi tazminat ödenmesine karar verdi. (Fırat Can Arslan/MA)